Social media blackout: de voordelen voor je brein

Where were you when the lights went out? Facebook, Instagram EN WhatsApp waren gisteren allemaal down. Uren en uren achtereen. Was dit wel een relaxed moment voor je? Of voelde het als een afschuwelijk onwelkome detox? Ik vond het ongelooflijk fascinerend om te zien hoe massa’s mensen hun verslaving voedden door (terug?) te gaan naar Twitter. Om hun irritatie, verdriet en frustratie te delen. En grappige Facebook-versus-Twitter-memes. Toen ik in 2016 een maand offline ging, gaf dit me een enorm gevoel van rust en focus. En tijdens de blackout gisteren voelde ik eigenlijk wel…opluchting. Jij?

Rust

Begrijp me niet verkeerd, sociale media zijn essentieel voor me, zakelijk en privé. Ben dankbaar voor de geweldige mensen die ik hierdoor heb ontmoet, en voor het kunnen delen van en verbinden met mijn gedachten online. Maar als we ons eventjes niet in the socials kunnen verbinden, worden we als het ware uitgenodigd om onze eigen berichten en denkprocessen dubbel te checken. En dat vind ik prachtig. We kunnen doorlopend online gesprekken hebben, maar soms hebben we de neiging om onze eigen interne mentale tapes over het hoofd te zien. Of deze onbedoeld te projecteren op onze online community. Het is verstandig om deze nader te bekijken, en ons perspectief te checken op de onderwerpen waar we veelal online over kletsen. Die ruimte en tijd die een social media black-out ons geeft, biedt ons ook de mogelijkheid om meer reflecterend inzicht te krijgen. Voor sommigen betekent dit moment van online stilte een toegenomen gevoel van rust en mindfulness. Voor anderen is het absolute martelgang. Het hangt ervan af hoe je emotioneel en mentaal in elkaar zit, denk ik. En hoe ‘gewend’ je bent geraakt aan de continue online verbinding. In lijf en leden.

Geconfronteerd met die online ‘gewenning’

Het effect van de voortdurende blootstelling aan social media impulsen, en met name de dopamine-stoot bij het checken van likes en reacties, is heftig. Dit triggert direct de kern van ons gevoel van verbondenheid en waarde. Dit raakt ons in ons sociale basis overlevingssysteem. Specifiek, zoals Billi Gordon, Ph.D, stelt in zijn artikel: ‘Social Media Is Harmful to Your Brain and Relationships - Twitter and Facebook: Where cigarettes went to not die’:

“The physiological cues that the VTA uses to determine social status from negative social media experiences are the same as those occurring in our ancestor's brains when the tribe banished them.”

Ook zorgt de voortdurende toename van stresshormonen ervoor dat we veel te lang vast blijven zitten in de vecht-, vlucht-, bevries- of fawn-modus. Dit is schadelijk voor onze mogelijkheid om verstandige beslissingen te nemen. Want wijsheid kan er pas zijn nadat paniek en stress zijn afgezakt.

Ik denk dat dit inzicht ons uitnodigt om onszelf van binnenuit te leiden. Zijn je zelfgevoel en je eigenwaarde afhankelijk van de validatie door iemand anders van jou of van je prestaties op sociale media? Als het goed is niet. Als je twijfelt over het antwoord op deze vraag, is het misschien een goed idee om wat meer offline-me-time voor jezelf te nemen en je te concentreren op je instrinsieke motivaties en je in-real-life-vriendschappen. Doe ‘t vooral niet omdat ik het zeg. Doe ‘t omdat het je hersenen en zenuwstelsel reguleert. Houdt de boel gezond. In balans.

Brain talk

In tijden van fikse stressimpulsen veroorzaakt je hypothalamus (bij de hersenstam) een alarmsysteem in je lijf. Dit systeem zorgt ervoor dat je bijnieren een golf van hormonen zoals adrenaline en cortisol door je lijf pompen. Je kent het gevoel. Het gevoel stroomt snel door ons lichaam, het voelt oncomfortabel, en je kunt het niet stoppen. Het zakt snel weer af, maar je voelt het wel even enorm. Dit complexe natuurlijke alarmsysteem communiceert ook met delen van je brein die je stemming, motivatie en angst beheersen. Gelukkig reguleert deze piek zichzelf na pakweg negentig seconden.

Deze biologische huishouding raakt ontregeld als je voortdurend wordt blootgesteld aan stress. We raken onbedoeld verslaafd aan de drukte, zelfs als het ongemakkelijk voelt. Dit fenomeen staat ook bekend als trauma band en wordt geassocieerd met een heel ander soort problematische sociale interacties. De effecten kunnen zijn, maar zijn niet beperkt tot: angst, depressie, problemen met de spijsvertering, hoofdpijn, hartziekten, slaapstoornissen, gewichtsproblemen, geheugen- en concentratiestoornissen. Kortom: no bueno.

Oplossing: focus, de ruimte om ‘nee’ te zeggen, en mindfulness. Vooral als het ongemakkelijk voelt om deze dingen te doen. Vooral wanneer je de neiging voelt om je telefoon te graaien en Instagram aan te zwengelen.

Prioriteit

Wanneer je de regie terug pakt over je concentratie en leiding neemt over geest, focus en lichaam (het is eigenlijk allemaal met elkaar verbonden), beginnen dingen te veranderen. Je raakt minder geprikkeld wanneer iemand een like of juist een thumbs down geeft voor jouw activiteit op social media. Je voelt je meer in control van je emoties. De hernieuwde opkomst van het eeuwenoude stoïcisme helpt ook. Veel.

Je bent geen slaaf van de social rush.

Een gezonder hersenklimaat dat minder is gefocust op social media rush helpt je om verstandigere beslissingen te nemen. Helpt je bij het observeren van je eigen gedachten en emoties, maar voorkomt dat je onbedoelde paniekreacties uithaalt (waar je meestal na een minuut of twee al spijt van hebt).

Dit geeft je ook de rust en ruimte om beter te prioriteren (als je dat nodig hebt). Het is eenvoudiger en natuurlijker om de juiste projecten en taken te kiezen, bijvoorbeeld. Niet voornamelijk brandjes blussen, maar werken aan je echt grote strategische doelen. Je krijgt er veel meer voldoening van.

En het is het zo waard.

Dus, hoe voelde je je toen the socials plat lagen? Not judging, gewoon gezonde belangstelling. Misschien heb je andere manieren gekozen om je boodschap over te brengen (yay voor je creativiteit!), Bijvoorbeeld via een podcast, of op Vimeo, of via goede oude e-mail. Misschien heb je ervoor gekozen om je telefoon thuis te laten en een wandeling te maken. Misschien heb je besloten om buiten te fotograferen, in plaats van je camerarol. Misschien heb je een serie op Netflix gedaan. Misschien voelde je je gestrest als een malle en wilde dat de offline hel voorbij was.

Wat je ook deed, het is okay. Het is allemaal okay.

Veerkracht

Je voorbereiden op stressmomenten als een social media blackout (of om gezond te handelen wanneer dingen anders gaan dan je had gehoopt of verwacht), is supernuttige. Degene die zich weet aan te passen aan veranderende omstandigheden, overleeft. In de meeste gevallen kan deze vaardigheid worden ontwikkeld en getraind. Iedere keer dat een soortgelijke situatie zich voordoet, kun je dit effectiever en met minder inspanning aanpakken.

Je mag kiezen welk scenario voor jou werkt, voor de volgende keer dat een black-out optreedt. Want als er iets zeker is, is dat die volgende keer er absoluut gaat komen.

#FacebookDown#InstagramDown #WhatsappDown
Ease on down 🎶 pic.twitter.com/mwE1pDiOsA

— Jojanneke van den Bosch (@Jojanneke) March 13, 2019