Erkenning, support en empowerment voor sociale impact

Een paar jaar geleden vertelde ik in mijn TEDx talk over hoe ik op mijn veertiende mijn ouders verloor, en hoe ik in de jaren daarna mijn leven moest opbouwen, zonder veel support. Op school, bij overgebleven familie, en in de maatschappij. Uiteindelijk heb ik mijn weg gevonden, maar dat ging niet vanzelf. Drie cruciale factoren voor ieder weeskind, en eigenlijk voor ieder mens die wat meemaakt, zijn erkend worden, je gesteund weten, en dat je je in je kracht gezet voelt. Notice, facilitate, empower.

Als deze drie dingen niet in mijn leven waren gekomen, was het mogelijk heel anders met me afgelopen. En dat geldt eigenlijk voor iedereen die iets ingrijpends meemaakt. Iets dat je in een kwetsbare positie zet. Maar als je dit dan hebt, wat is dan je taak? Moet iemand dit voor jou doen, of moet jij dit dan voor iemand anders doen? Of een beetje allebei? En hoe vertaalt zich dat naar vandaag, die erkenning, support en empowerment?

Luister naar dit artikel:

Deze week had ik iets te vieren, samen met veel anderen die strijden voor een betere toekomst voor weeskinderen in Nederland: de motie over het oprichten van een commissie voor een rechtwaardiger en barmhartiger woonbeleid voor jonge nabestaanden. Deze motie werd ingediend door Tweede Kamerlid Daniel Koerhuis. De motie werd met algemene stemmen aangenomen. Alle 150 kamerleden zeiden ja. Iedereen. Met WeesWijzer strijd ik sinds 2007 voor beter beleid voor weeskinderen. Want het zijn er veel, en ze staan voor heel veel uitdagingen. Ik was dus enorm blij dat de motie is aangenomen. Daarmee is het werk natuurlijk nog lang niet klaar. Maar wél is - eindelijk - voldaan aan die eerste van de drie stappen waar ik het vandaag over wil hebben: erkenning. Het zien, herkennen en erkennen van een groep sterke, kwestbare warriors. In het geval van deze week gaat om jongeren die zonder ouders hun weg in het leven moeten vinden, en die vaak in bizarre situaties terecht komen. Zoals bijvoorbeeld raar beleid, zoals woningcorporaties die weeskinderen zes maanden na het overlijden van hun ouders uit hun huis zetten. Of ze de huur nu kunnen betalen of niet; je huis uit zal je. Heel raar! En het gebeurt al decennialang. Wat WeesWijzer en mij betreft, en gelukkig ook 150 Tweede Kamerleden en ook lokale politieke partijen in grote steden. Supertof! Maar dit is dus wel de eerste stap naar beter beleid, en naar structurele transformatie. Verbetering. Zonder erkenning lukt dat niet. En ook niet zonder de wens een echte verandering tot stand te brengen.

Misschien herken je dat wel. Dat je in een situatie zat of zit, of er een ziet, waarin je denkt: ligt het nu aan mij, of is dit echt heel raar? Waarom lijkt niemand te zien wat hier gebeurt? En waarom doet niemand er iets aan? Moet IK dit dan echt aanpakken? Prangende vragen. En soms is inderdaad het antwoord: ja, jij bent degene die dit zelf moet aanpakken. Zodat het later, na het eerste harde werk, niet meer alleen vanuit jou hoeft te komen. Omdat jij vorm hebt gegeven aan de erkenning. Je maakt dus als het ware de slag van 'erkennen van de situatie' naar 'inspired action'. Geïnspireerde daadkracht.

Daarna is het zaak om de stap te zetten naar faciliteren. Dat is enerzijds heel eenvoudig, anderzijds complex. Eenvoudig, omdat het belangrijkste dat je er voor nodig hebt, de bereidwilligheid is om te faciliteren. Dat kan dan op verschillende manieren. Bijvoorbeled door kennis te delen, of door iets te maken waarmee iemand enorm geholpen is. Of door op te komen voor iemand, waardoor dingen gemakkelijker worden in de toekomst., Heel belangrijk is dat je niet alles alleen hoeft te doen. En dat 'iets maken' om iemand te helpen, daar komt soms veel bij kijken. Allereerst moet je inschatten wat wijsheid is; waar is iemand werkelijk mee geholpen, en op welke manier kun je de oplossing inzetten? En dan op aan manier dat er voor lange tijd profijt uit wordt gehaald? Soms is de oplossing een wet. Of een checklist. Een cursus. Persoonlijke coaching. Een huis. Een opleidingsfonds. Of iets anders. Het kan van alles zijn.

Misschien weet je wel wat er nodig is, maar weet je niet hoe je het voor elkaar kunt boksen. Dan heb je kennis, vaardigheden of middelen nodig die van buiten jezelf komen. Dat betekent ook dat je contact legt met anderen, en je er daarmee in enige mate kwetsbaar in maakt. Samen kom je verder, maar echt comfortabel is dat niet altijd. In het geval van faciliteren voor weeskinderen in Nederland betekent het samenwerking met anderen. Het land in. Media maken die organisaties en omstanders sterker maken, en weeskinderen meer in hun kracht zetten.

Daarmee kom ik op het derde begrip, naast erkenning en faciliteren: empowerment. Je kunt alle instrumenten tot je beschikking hebben, maar als je niet gelooft dat het kán, dat het ook voor jou (of voor iemand die je wilt helpen) is weggelegd, dat het alleen 'voor anderen' is, dan kun je wel strijden, maar dan is de strijd deels wel tegen jezelf.

Dit is precies de reden dat empowerment zo ontzettend belangrijk is als je duurzame verandering wilt inzetten, of dit nu voor jezelf is, of voor een kwetsbare groep mensen voor wie je je inzet. Empowerment gaat twee kanten op; je voelt het, en je geeft hebt. Empowerment wordt mogelijk wanneer er sprake is van twee dingen:

1.) iemand heeft ooit geloof in jou gehad, en dit laten blijken; je gelooft in wat je kan en wat je te bieden hebt, en

2.) je hebt geloof in iemand, en bent bereid diegene verder te helpen, zodat diegene ook weer op zijn - of haar - beurt het verschil kan maken.

Het verschil willen maken. Daarvoor moet je dus iemand opmerken, iemand zien, iemand erkennen. En je moet ervoor iemand faciliteren., iets mogelijk maken. En je moet iemand empoweren, zoals je dat zelf ooit hebt ervaren. En als je dit niet zelf hebt ervaren en daardoor eigenlijk eenm beetje met je ziel onder de arm loopt, wens jezelf het dan toe. Dat wat je nodig hebt.

Wanneer heb jij het nodig gehad om gezien te worden? Om je gefaciliteerd te weten? En in je kracht gezet? Geef het door. Vandaag nog.