Dit is geen Facebook post / Ceci n'est pas un Facebook post

Ik zag wat leuks op één van de Pinterest-boards van mijn pleegzus. Een gebreide aquablauwe col. Mooi ding. Wilde ik ook wel. Pleegzus opperde dat ik mijn breipennen moest pakken, want rustgevend. Ben niet zo'n breister. Ik antwoordde met 'Jij kent mijn breiwerk? #kansloos'.

Vervolgens kreeg ik ineens op Facebook allerlei antwoorden van mensen op dat bericht. Nog niet eens op de foto die Facebook namens mij ongevraagd op de timeline had gezet, maar op mijn reply erop. Dit is fascinerend en zorgelijk. En wel om deze redenen:

Wat uitermate geniepig is: mijn antwoord op een bericht dat mijn pleegzus aan mij had gestuurd, was ineens (zonder het voorgaande bericht van mijn pleegzus) een op zichzelf staan bericht. De context was veranderd; het leek nu dat mijn comment op haar post een op zichzelf staande Facebook-post was, en geen terloops antwoord.

Buiten de reclamedoeleinden vind ik de volgende kwesties zorgelijk:

1. Facebook plaatst zonder een bewuste actie van jouzelf automatisch (dan dan niet) triviale content die je op een ander platform hebt gepubliceerd als zijnde 'nieuwe Facebookpost'. In het activiteitlogboek van Facebook staat 'je hebt gereageerd op jouw Pinterest-publicatie', maar in de URL staat duidelijk het eigen Facebookprofiel in plaats van de externe link naar Pinterest, te weten https://www.facebook.com/jojannekevandenbosch/activity/10151722945266864). Dit klopt dus niet.

2. Je raakt controle kwijt over wat je zelf online zegt en denkt te zeggen. Want wat je zelf dénkt te publiceren als een terloopse reply, wordt een statement in de ogen van je Facebookvrienden (terwijl dat het niet is). Je bent dan dus een instrument geworden van een platform en raakt je toonzetting kwijt. Want die wordt voor jou bepaald door een technische handeling. Daarmee kan ook de inhoud veranderen van wat je zegt. Een onschuldige zin kan in een andere context of in een ander publiek volstrekt iets anders betekenen, de plank misslaan of zelfs, als het maar pijnlijk genoeg is, keihard kwetsen. Niet zo 'social' qua social media.

3. Facebook neemt de vrijheid regels, publicatiehandelingen en privacy-instellingen te veranderen zonder deze vooraf aan te kondigen; je wordt als Facebook-gebruiker geconfronteerd met voldongen feiten, waarvan je maar mag hopen dat je er bijtijds achter komt dát ze zijn aangepast. Dit brengt me op het volgende...

4. Het wordt minder aantrekkelijk om je mening of een niet zoveel om het lijf hebbend antwoord te geven op een platform als, zeg, Pinterest. Terwijl dat nu júist een platform is dat bestaat bij de gratie van inspiratie delen. Als je dan ineens weet dat Facebook lukraak je antwoorden (à al 'Ken jij mijn breikunst niet?') gaat doorzetten als statement, is het ineens volstrekt niet leuk meer om iets te antwoorden op een mooie pin, al zou je dat anders wél gedaan hebben. Dat is jammer voor de pinner en jammer voor de replyer. En blijkbaar leuk voor Facebook. Alleen vind ik het alleen maar ergerlijk. 1984-achtige toestanden. Je vertrouwt het nog minder. Ach, laat ik het meer zeggen: IK vertrouw het minder.

De enige manieren om hier iets aan te doen, zijn:

• zelf de instellingen veranderen (maar alleen als dat technisch wordt gefaciliteerd door Facebook, zo niet, dan ben je het haasje);



• met veel mensen tegelijk weerstand bieden tegen de nieuwe rechten die Facebook zichzelf heeft toegekend, in de hoop dat je daarmee het beleid terug kan draaien. Dat heeft een enkele keer gewerkt, maar de vraag is of dit een volgende keer nog indruk maakt;



• hopen dat Pinterest de koppeling ongedaan kan maken;



• stoppen met Facebook.

Afgelopen vrijdag zat ik met mijn pleegouders in een restaurant, en daar bespraken we ook dat het zo vervelend en onbedoeld delen is als je prominent op de timeline ziet wat je vrienden leuk vinden. Dat dat aparte berichten zijn. Op mij komt die actie van Facebook over als dat je bijvoorbeeld als leerling op het schoolplein van groep zes staat, en stiekem verliefd bent op die knapperd van groep zeven. En dat je (soon not to be)  beste vriendinnetje dan hard roept: "Zij is op Henkie! Zij is op Henkie! Kijk eens allemaal! Zij is op Henkie!" Het is toch even afknappen, nietwaar. Nou dan. Dan voel je je toch een beetje als een facepalmende ijsbeer in de dierentuin.

We wisten natuurlijk al dat als een platform gratis is, jij het product bent. Sinds Google is dat een gegeven. Dus op zich moet dit je niet verrassen. Maar toch geeft het een ongemakkelijk gevoel.

Hoe dan ook. Dingen zijn niet meer wat ze zijn. Voor wie een beetje van kunst houdt of er iets vanaf weet: Rene Magritte schilderde ooit zijn serie 'La trahison des images' ('Het verraad van de voorstelling'), waarvan het stuk 'Ceci n'est pas une pipe' (een schilderij van een pijp, maar niet de pijp zelf - het was immers een schilderij). Daar vind ik deze situatie wel wat inhoudelijk op rijmen.

*intussen noest aan Facebook-instellingen sleutelt*